NGHI THỨC BÔNG HỒNG CÀI ÁO

Lễ Vu Lan ở nước ta hiện nay là một nghi lễ kết hợp giữa truyền thống văn hóa dân gian của người Việt với nghi lễ Vu Lan của Phật giáo.

Người Việt quan niệm rằng: “tháng bảy ngày rắm xá tội vong nhân”, tức là vào rằm tháng bảy âm lịch tất cả các vong nhân đang bị giam cầm dưới địa ngục sẽ được mở cửa để về thăm gia đình. Vì vậy vào ngày rằm tháng bảy nhà nào cũng thiết lễ cúng tổ tiên, ông bà, đồng thời bày mâm cỗ cúng thí thực âm linh cô hồn để cho các vong nhân về thăm gia đình được thọ hưởng, đồng thời những vong linh vất vơ vất vưởng không nơi nương tựa, không ai cúng kiến cũng được ăn. Trong khi đó thì Phật giáo dựa trên câu chuyện ngài Mục-kiền-liên cứu mẹ, nội dung câu chuyện bà Thanh-đề mẹ ngài Mục-kiền-liên khi còn sống đã làm nhiều điều ác nhơn thất đức nên khi chết phải sa vào địa ngục, khi ngài Mục-kiền-liên đi tu chứng quả vị A-la-hán và có 6 phép thần thông có thể chu du qua các cảnh giới. Ngài Mục-kiền-liên đã xuống địa ngục tìm mẹ, thấy bà Thanh-đề đang ngồi trên bàn chông lửa đỏ suốt ngày đêm chịu muôn vàn đói khát, ngài thương xót mẹ dâng cho mẹ một bát cơm, bà Thanh-đề một tay che bát một tay bốc cơm đưa vào miệng nhưng khi cơm chưa tới miệng đã cháy thành than. Quá thương xót mẹ, ngài Mục-kiền-liên quay về trần gian khóc than xin Phật ra tay cứu độ mẹ ngài. Đức Phật khuyên ngài Mục-kiền-liên muốn cứu được mẹ ông thì vào ngày rằm tháng bảy, là ngày chư Phật hoan hỷ, cũng là lúc chư tăng tự tứ, ông hãy thiết lễ Vu-lan-bồn, đây là lễ cúng “giải đảo huyền” (giải cứu cái khổ bị treo ngược) Ngài Mục kiền-liên đã vâng lời phật đến ngày rằm tháng bảy làm lễ Vu Lan, sắm đủ các vật liệu, rước chư tăng đến cúng dường, nên vong mẫu của ông thoát khỏi kiếp ngạ quỷ sinh về cảnh giới lành. Sau đó, Mục-kiền-liên hỏi Phật xem những Phật tử khác muốn cứu độ cha mẹ mình có thể dùng phương pháp đó không. Phật trả lời:“Quý lắm! này Mục Kiền Liên, đời sau, nếu có ai vì lòng hiếu thảo muốn đền đáp công ơn cha mẹ hiện tại hay quá khứ, thì cử ngày rằm tháng bảy làm Lễ Vu Lan này để cúng dường trai tăng. Nhờ công đức của chư tăng chú nguyện, cha mẹ hiện tại được tăng phúc thọ, khỏi những điều tai họa khổ não, còn cha mẹ bảy đời trước thì khỏi bị khổ ngạ quỉ, được sinh trong cõi Nhân hay Thiên, hưởng phúc vui vẻ không cùng”.

Sự tích lễ Vu Lan bắt nguồn từ đó, người Việt Nam đã đồng hóa ngày rằm tháng bày với lễ hội Vu Lan thành một và nghi lễ hài hòa mang nét văn hóa dân tộc và nghi lễ này đã trải qua hàng trăm năm như thế.

Nghi thức Bông Hồng Cài Áo được du nhập vào Việt Nam nhân một chuyến đi Nhật Bản của thầy Nhất Hạnh, trong một ngày thầy đi với thầy Thiên Ân đến một nhà sách trong khu Ginza ở Đông Kinh, thầy được các sinh viên cài một đó hoa cẩm chướng màu trắng, thầy hỏi thầy Thiên Ân mới giải thích ở Nhật Bản nhân ngày Mother’s day người ta cài trên ngực áo những ai đang con mẹ một đóa hoa màu hồng, những người mất mẹ sẽ được cáo một đóa hoa màu trắng. Năm 1962 thầy Nhất Hạnh đã viết đoản văn Bông Hồng Cài Áo sau đó nghi thức cài hoa hồng trong dịp lễ Vu Lan đã được các anh chị sinh viên trong Tổng Hội Sinh Viên Sài Gòn thực hiện lần đầu tiên vào lễ Vu Lan tại chùa Xá Lợi, Sài Gòn năm 1962. Tôi đã viết bài “Nguồn Gốc Nghi Thức Bông Hồng Cài Áo” đề cập rất chi tiết ngfhi thức này, các bạn có thể đọc: https://www.facebook.com/search/top?q=ngu%E1%BB%93n%20g%E1%BB%91c%20nghi%20th%E1%BB%A9c%20b%C3%B4ng%20h%E1%BB%93ng%20c%C3%A1i%20%C3%A1o

Những năm sau này nghi thức Bông Hồng Cài Áo hầu như được tổ chức tất cả các chùa trong lễ Vu Lan Báo Hiếu, chùa nào có GĐPT sinh hoạt thì giao cho GĐPT tổ chức, chùa không có GĐPT sinh hoạt thì thường giáo cho các phật tử trẻ tuổi phụ trách.

Với hầu hết phật tử VN thì nghi thức bông hồng cái áo là một nét văn hóa đẹp và chuyển tài nhiều nội dung có ý nghĩa về tinh thần hiếu đạo, đồng thời cũng mang yếu tố giáo dục rất cao. Nhân trong ngày lễ Vu Lan được cài lên ngực áo mình một bông hoa tượng trưng cho tình mẹ, cho dù là hoa hồng hay hoa trắng thì đó cũng là biểu tượng cho tình thương của mẹ, biểu tượng đó nhắc nhở cho chúng ta về công ơn của hai đấng sinh thành dù còn hay mất thì phận làm con phải tìm cách đáp đền cho đúng đạo làm con. Đạo Phật là đạo hiếu, Đức Phật luôn khuyên đệ tử của ngài phải có hiếu với cha mẹ, và ngài còn xem “cha mẹ hiện tiền như phật tại thế” hoặc “gặp thời không có Phật, phụng thờ cha mẹ cũng như là phụng thờ Phật vậy”. Thế cho nên người phật tử báo hiếu cho cha mẹ là báo hiếu suốt cả cuộc đời, không phải ngày rằm tháng bày mới đến chùa lễ lược mới báo hiếu, càng không phải chờ khi cài lên ngực một đóa hoa hồng hay trắng mới nghĩ đến cha mẹ mà sụt sùi khóc lóc. Cũng không phải cài hoa hồng hay hoa trắng là mang tinh thần phân biệt mẹ còn hay mẹ mất như một vài người quan niệm.

Thiết nghĩ nghi thức bông hồng cài áo là một nét đẹp trong văn hóa Phật giáo VN đã trở thành truyền thống thế nên việc tổ chức nghi thức bông hồng cài áo trong dịp lễ Vu Lan cần phải được duy trì và nghi thức cần phải được ngày càng hoàn thiện hơn.

Vì đây là một nghi thức mang tính chất đạo lý của những người con dâng lên đấng sinh thành để tỏ lòng hiếu kính, vì vậy các chùa nên để cho con em trong GĐPT phụ trách, nếu chùa không có GDPT thì nên giao cho một bộ phận phật tử trẻ đứng ra tổ chức. Quý Tăng, Ni và đạo hữu lớn tuổi tham dự chứng minh và chứng tri để cho bậc con cháu đứng ra thực hiện nghi thức này, quý Thầy không nên đứng ra tổ chức cũng như làm người dẫn chương trình sẽ giảm bớt ý nghĩa của nghi thức Bông Hồng Cái Áo. Lễ Vu Lan vừa rồi tôi chứng kiến tại một ngôi chùa nhỏ, thầy trụ trì tổ chức tặng cho người tham dự bất kể chư Tăng, Ni hay phật tử một đóa hoa hồng thật, không phân biệt là người đó còn mẹ hay mất mẹ, là tăng ni hay cư sĩ. Tôi thấy đây cũng là một ý tưởng hay, hoa hồng biểu tượng của tình mẹ thì cho dù mẹ còn hay mất thì cũng mang một ý nghĩa không khác nhau và dù là tăng, ni là bậc xuất thế gian nhưng cũng được mẹ sinh ra nên vẫn nhận đóa hoa hồng chứ không phải là hoa vàng như một số lớn các chùa hiện nay thường làm. Dĩ nhiên là một ý tưởng mới nên sẽ có nhiều ý kiến trái chiều, với tôi đây là một ý tưởng hay cần được xem xét áp dụng rộng rãi trong các nghi thức bông hồng cài áo nhân mùa Vu Lan Báo Hiếu trở về.

Tâm Lễ