CON ĐƯỜNG GIÁO DỤC CỦA GIA ĐÌNH PHẬT TỬ VIỆT NAM

CON ĐƯỜNG GIÁO DỤC CỦA GIA ĐÌNH PHẬT TỬ VIỆT NAM

Pháp thoại của Hòa Thượng Thích Thái Hòa nhân Lễ Kỷ Niệm 50 năm GĐPT Bà Rịa Vũng Tàu

Trước hết Thầy thay mặt Chư Tôn Đức Tăng tán thán tinh thần tu học, hộ trì chánh pháp, làm nơi nương tựa của GĐPT tại trú xứ nầy; ca ngợi Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN, Ban Hướng Dẫn GĐPT Bà Rịa Vũng Tàu khéo léo vận dụng Phật pháp vào hoàn cảnh, vừa khế lý, khế cơ, khế thời, giữ gìn Nội Quy, thích ứng với mọi thời đại. Sự có mặt của GĐPTVN trên 70 năm, 50 năm GĐPT Bà Rịa Vũng Tàu, bây giờ chiếc áo lam đã có mặt khắp năm châu. Điều nầy nói lên lý tưởng của chúng ta đúng đắn, anh chị em sống chết cho lý tưởng ấy.

Thầy tán dương anh chị em nơi đây, sự có mặt hơn 1.000 Huynh Trưởng, Đoàn Sinh trong trại Tâm Minh hôm nay nói lên sự khéo léo của Ban Hướng Dẫn Bà Rịa Vũng Tàu, Ban Huynh Trưởng các đơn vị đưa nhau qua giông bão, vượt qua bao thế sự để phát huy tinh thần Phật Giáo trên đất nước nầy trong thời đại chúng ta đang có mặt.

Thầy biết rằng tự thân Chư Tôn Đức lãnh đạo các Giáo Hội, trụ trì các chùa, các tự viện, lãnh đạo GĐPT các cấp cũng như Đoàn Sinh ai cũng có thuận lợi, khó khăn; nhưng có trí tuệ biến thành tuệ giác tu tập, từ đó đơm hoa kết trái hữu ích cho đời. Có vị buông xuôi theo đời, thuận theo thế tục cuốn trôi theo dòng thác đời, mất phương hướng. Chúng ta luôn giữ tâm bình tĩnh, trong sáng, nhờ đó ta phát triển thêm, khó khăn khắc phục được để vượt qua.

Hôm nay Thầy nói về “Con đường giáo dục của Gia Đình Phật Tử Việt Nam”:

Mục đích GĐPTVN là “Giáo dục Thanh Thiếu Đồng niên thành Phật Tử chân chánh, góp phần xây dựng xã hội theo tinh thần Phật Giáo”. Mục đích GĐPT đặt trên nền tảng nào?

Mục đích, lý tưởng GĐPT đặt trên nền tảng đệ tử quy y Phật, Pháp, Tăng và giữ giới đã phát nguyện. Nền tảng nầy trở thành điều luật thứ nhất: “Phật Tử quy y Phật-Pháp-Tăng và giữ giới đã phát nguyện”. Bất cứ giáo dục nào của Phật Giáo đều thiết lập trên nền tảng nầy. Nếu không dựa trên nền tảng nầy là phi Phật pháp, phi giáo dục. Lý tưởng Phật Giáo là quy y Phật-Pháp-Tăng và giữ gìn giới đã thọ trì. Đó là nền tảng giáo dục Phật Giáo.Từ nền tảng nầy sanh khởi phẩm chất giáo dục của Phật Giáo được thể hiện qua 4 điều luật tiếp theo. 4 điều luật nầy tạo thành phẩm chất của GĐPT và của Phật Giáo nói chung. 4 phẩm chất nầy người Phật Tử được huấn luyện, được đào tạo.

- Điều luật thứ 2: Giáo dục chất liệu từ bi. Không có tình thương thì không có hạnh phúc, không có sự hòa hợp, không có sự đoàn kết, không có sức mạnh. Từ bi là tôn trọng, bảo vệ sự sống của mình, mọi người, mọi loài, bảo vệ sự sống của thiên nhiên. Đây là phẩm chất thứ nhất đặt trên nền tảng quy y Phật-Pháp-Tăng và giữ giới. Phẩm chất nầy có giá trị vĩnh cửu. Con người có trí tuệ thương mình nhất, đem trí tuệ đó tôn trọng, bảo vệ sự sống muôn loài một cách hợp lý. Đó là tình thương của Phật Giáo, tình thương đó không dành cho ai; bông hoa, đất đá cũng cần tình thương đó.

Giáo dục Phật Giáo mang tính phổ quát cho muôn loài, bất cứ thời gian nào. Ta trở thành con người của mọi thời đại, mọi không gian. Chúng sanh không ai không ước ao sống. Bảo vệ và tôn trọng sự sống đó là nền tảng Phật Giáo; nó được nuôi dưỡng bởi đời sống đạo đức vì người mà quên mình. Cho nên giáo dục Phật Giáo phải phát huy chất liệu nầy.

- Điều luật thứ 3: Giáo dục trên nền tảng quy y Phật-Pháp-Tăng và giữ giới thì tình thương mở rộng ra dù đó là người không theo ta, người chống đối ta. Từ đó giá trị đạo đức trưởng thành, trí tuệ nhân đó trở thành cao thượng. Huynh Trưởng, Đoàn Sinh cần được huấn luyện trên nền tảng quy y Phật, Pháp, Tăng… là trau dồi trí tuệ, tôn trọng sự thật. Phật Tử học bất cứ lúc nào, với ai cũng cầu học để thăng hoa, phát triển trí tuệ. Phật Tử không cầu tri thức nhưng cầu trí tuệ. Tri thức có lúc đúng, lúc sai, nhưng trí tuệ là tôn trọng sự thật. Người có trí tuệ mới tôn trọng sự thật. Người có trí tuệ nói và làm đều tương tức tương nhập, thống nhất nhau, nói và làm của người trí tuệ là nói đúng, làm đúng.

Vì vậy phẩm chất GĐPT là phẩm chất trau dồi trí tuệ, tôn trọng sự thật. Ở đời cho vàng bạc, quyền lực, sức mạnh súng đạn là mạnh, nhưng không bằng sức mạnh sự thật. Người sống tôn trọng sự thật lấy ra khỏi sự sợ hải trong đời sống ta. Giáo dục GĐPT là làm thế nào sinh khởi trí tuệ và sống với trí tuệ đó.

- Điều luật thứ 4: “Phật Tử trong sạch từ thể chất đến tinh thần, từ lời nói đến việc làm”. Giáo dục GĐPT thiết lập trên nền tảng quy y Phật-Pháp-Tăng và giữ giới đã phát nguyện. Phật Tử sống trong sạch là nuôi dưỡng đời sống bằng chánh mạng, sống trong chánh nghiệp. Sự sống trong đời sống chánh nghiệp thoát ly sanh tử, chứ không theo tà nghiệp đánh đổi đời sống trong sạch của mình. Phật Tử sống trong 3 nghiệp thanh tịnh. Phật Tử cần huấn luyện để sinh khởi chất liệu nầy.

- Điều luật thứ 5: “Phật Tử sống hỷ xả để dũng tiến trên đường đạo”. Phật Tử được huấn luyện trên nền tảng Phật-Pháp-Tăng. Giữ giới là thành tựu mọi công việc nhưng không mắc kẹt sự thành đạt. Phật Tử phải học hỏi tiến lên, không mắc kẹt thành quả đạt được nên sống phóng khoáng, hỷ xả, dũng tiến trên con đường đạo nghiệp của mình.

Phẩm chất giáo dục GĐPT là mở rộng lòng thương (từ bi), tôn trọng sự thật (trí tuệ), sống trong sạch (chân thật), sống hỷ xả là phẩm chất cầu tiến bộ, phẩm chất tinh tấn.

Làm thế nào người được giáo dục phải sống trong 4 phẩm chất từ bi, trí tuệ, chân thật, tinh tấn. Các bậc học từ Mở Mắt cho đến Vạn Hạnh đi suốt công trình giáo dục, xuyên suốt các cấp từ cấp Tập cho đến cấp Dũng tạo thành người Phật Tử bất hoại, người Phật Tử có mặt ở đâu là có hoa sen tinh khiết với đặc điểm của trí tuệ, từ bi, chân thật, sự nổ lực (tinh tấn).

Đạt được phẩm chất như vậy, giáo dục GĐPT sẽ rất sống động; không cố chấp. Giáo dục đặt trên nền tảng tri thức thế gian, sử dụng phương tiện đó thăng hoa thành hiểu biết Phật pháp thế gian tất đàn. Phật Tử phải hiểu thế gian là vô thường, là khổ, là trống rổng nội dung, do tương quan mà sinh tồn. Hiểu được vậy từ đó nâng hiểu biết lên tầng cao hơn.

— oOo —

Phương pháp giáo dục Phật Giáo dạy cho ta hiểu thế gian là gì. Nếu không hiểu thì bị niềm u buồn thế gian nhấn chìm. Hiểu biết ta trở thành người tiến bộ. Sống không biết vui buồn là sống khổ đau. Sống không biết vì sao buồn, vì sao vui. Phải hiểu buồn vui do đâu? Phương pháp nào duy trì cái buồn? Phương cách nào giúp ta giải tỏa nỗi buồn? Đó là Thế gian tất đàn. Hiểu rõ vui buồn thế gian nâng lên thành vui buồn thánh thiện theo nỗi vui buồn tích cực hơn. Đừng để nỗi buồn xâm chiếm tâm ta mà không đi chùa nữa. Đừng để nỗi buồn đó gậm nhấm tri thức làm bại hoại đời sống ta. Phương pháp giáo dục GĐPT là giáo dục ta tìm hiểu vì sao ta vui buồn, làm cách nào hóa giải được nó.

- Phương pháp giáo dục thứ hai: Đối trị tất đàn. Làm thế nào chuyển hóa thấp kém trong người mình giáo dục. Giàu nghèo, khỏe, yếu, vui, buồn… không ai giống ai. Thể hiện nỗi vui buồn cũng không giống nhau. Giáo dục GĐPT phải sinh động như vui buồn của cuộc đời. Người đang vui mình nói chuyện buồn ai mà nghe? Phương pháp nầy cực kỳ sinh động. Ta đem đến chất liệu từ bi, trí tuệ, chân thật, tinh tấn theo Phật Giáo là rất quan trọng.

- Phương pháp giáo dục thứ ba: Vị nhơn tất đàn. Giáo dục một Đoàn Sinh phải hiểu hoàn cảnh Đoàn Sinh đó (cha mẹ, anh chị em của Đoàn Sinh đó), truyền thống gia đình như thế nào. Nếu không hiểu ước nguyện của họ thì họ không chấp nhận. Một Đoàn Sinh đi họp trễ vì hoàn cảnh mà bị phạt là thiếu “Vị nhân tất đàn” (vì cha bệnh phải trở về lo thuốc men nên đến trễ), cái phạt không mang tính giáo dục.

Mục đích GĐPT là giáo dục thanh, thiếu, đồng niên trở thành Phật Tử chân chánh. Hãy vận dụng mục đích nầy để giáo dục. Đối tượng giáo dục của GĐPT là 3 đối tượng: thanh niên, thiếu niên, đồng niên nên phải có chương trình giáo dục riêng cho mỗi đối tượng, phải có thức ăn riêng cho từng đối tượng. Việc huấn luyện, đào tạo Huynh Trưởng giáo dục thanh thiếu niên phải có phương pháp sống động, chuẩn xác. Họ trở thành người mô phạm, có đạo đức. Giáo dục trong GĐPT khó gấp trăm ngàn lần giáo dục ngoài đời. Dạy trường đại học dễ hơn dạy trong GĐPT. Giáo dục từ thanh niên dễ hơn, trong GĐPT thì có thanh niên, thiếu niên, còn dạy đồng niên còn khó hơn nữa. Ở phương Tây, giáo viên dạy đại học ít hơn người dạy mầm non. Lãnh đạo một đơn vị GĐPT, một Liên Đoàn Trưởng phải hiểu tâm lý thanh, thiếu, đồng niên. Mỗi ngành có tâm lý bậc thượng, trung, hạ. Do đó phải nắm tâm lý từng ngành, từng đối tượng thì mới giáo dục thành công.

Con người giáo dục nói hay mà sống dở là không được. Các em đòi hỏi các anh chị phải nghiêm túc thì mới chấp nhận, các anh chị phải nghiêm túc với vợ chồng, với cha mẹ, mọi người trong xã hội, đi đám cưới ăn nhậu thoải mái là hình ảnh chết ngay trong lòng các em. Cho nên giáo dục GĐPT đòi hỏi các anh chị gương mẫu gần như tuyệt đối. Một số các anh chị không nghiêm túc nhưng cho ta là lãnh đạo, thì nhân cách mình chết trước; các em bắn mình chết trước nhất! Vì vậy người giáo dục trong GĐPT là phải gương mẫu. Anh chị giáo dục các em bằng chính đời sống mình; hy sinh không cần điều kiện nào cả. Các anh chị dù không giảng bài nào nhưng hình ảnh các anh chị sáng mãi trong các em. Càng sống trong GĐPT thì làm anh chị sáng giá mới là nơi cho các em nương tựa.

Hôm nay GĐPT có mặt trên đất nước Việt Nam hơn 70 năm, hơn 50 năm tại Bà Rịa Vũng Tàu, hơn 10 năm có mặt trên toàn cầu. Chặng đường đã đi qua, phát triển GĐPT, đáng ca ngợi tán dương; nhưng ta chiêm nghiệm lại bao nhiêu anh chị em nằm xuống hay còn ngồi đây gánh vác trọng trách khắp nơi. Ai hết lòng với Sen Trắng ta tán dương phẩm chất của Sen Trắng, là dòng dõi Như Lai. Ta tiếp tục đào tạo Huynh Trưởng giữ được phẩm chất sen trắng. Bắt bài ca Sen Trắng, bài ca chính thức của GĐPT, bài ca ấy nhắc nhở ta nhìn ngay trong bùn, trong cuộc đời sanh tử, ngay trong thế giới đảo điên, ngay trong bất hạnh nở ra người Phật Tử chân chánh. Người Phật Tử chân chánh không sợ khó khăn, nhưng chỉ sợ không có kiên nhẫn. Có mục đích, lý tưởng thì mọi khó khăn là bùn để hút chất liệu bùn ấy nở ra sen. Chỉ sợ mình không có lý tưởng, không có mục đích, hành hoạt không có phương pháp là cái đáng lo nhất. Người Phật Tử sống có lý tưởng, có mục đích, hành hoạt có phương pháp thì trong dòng lịch sử Phật Giáo Việt Nam có sự đóng góp của GĐPT. Ta tồn tại như bùn là chất liệu làm tinh hoa Phật Tử từ bùn nở hoa. Xin cám ơn đời có những thuận nghịch.

Thở vào, thở ra thương người giúp đỡ, chia sẻ ngọt bùi, nhưng cũng chấp nhận người làm mình khổ đau, cản trở sự nghiệp, nhờ họ ý chí kiên cường, hiểu mặt trái là chất xúc tác làm cho cuộc sống có ý nghĩa hơn.

Thở vào, thở ra nhớ Phật Thích Ca, nhớ Bồ-tát Thường Bất Khinh, dù là người thương hay chống đối Ngài, họ đều có Phật tánh. Người dễ thương, Phật tính phát triển hiển lộ trong đời sống. Người không dễ thương, vì Phật tính bị che khuất, nhưng rồi họ sẽ trở thành dễ thương. Bồ-tát Thường Bất Khinh vì lòng từ bi nên không dám khinh ai cả.

Trong bài Sen Trắng thấy Thế Tôn hào quang tỏa sáng trong bùn lầy. Các con học hạnh ấy để tâm hồn thảnh thơi an lạc dù với người thuận, kẻ nghịch.

Thở vào, thở ra ý thức những chướng ngại trong cuộc đời muốn chùn chân nhưng nhờ bài Sen Trắng con bước qua, đạt sự tinh khiết của sen trắng. Dù khó khăn mấy chúng con cũng ôm ấp chuyển thành chất liệu trí tuệ; không có trí tuệ thì không có khả năng thương yêu, không có sức mạnh vượt qua cám dỗ đời thường.

Hôm nay ngày 1.1.2016, ngày kỷ niệm 50 năm thành lập, phát triển GĐPT Bà Rịa Vũng Tàu; quy tụ dưới mái ấm Thiền đường chùa Thiên Quang do Thầy Thiên Thuận trụ trì, nhìn lại chặng đường đi qua, gạn đục khơi trong để những khó khăn thành mây khói, những gì tốt đẹp thành đài sen cho quê hương, dân tộc, muôn loài chúng sanh đều quy hướng Phật pháp.

                                                                                                                                   DIỆU THUẬN

                                                                                                                                        (kính ghi)