BBT: Hôm nay ngày 21.3. Nhâm Dần  húy nhật lần thứ 30 cố trưởng lão Hòa thượng Thích Đôn Hậu xin trích đăng một bài viết về tang lễ của HT tại chùa Linh Mụ 30 năm trước. Hy vọng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp anh chị em lam viên hiểu rõ hơn những chuyện đã xảy ra tại tang lễ Hòa thượng mà có người chưa hề biết.

Tang lễ Hòa thượng Thích Đôn Hậu (Vài mảnh kim cương)

DI HUẤN

Trước lúc nhập Niết bàn, đức Thế Tôn nói kinh Di giáo, tiên liệu cả hằng nghìn năm sau nên lời dạy của Ngài vô cùng thậm thâm vi diệu. Mỗi lời mỗi ý chứa đựng biết bao tình lý, mỗi lần đọc chúng ta nhận cảm trọn vẹn lời di giáo tha thiết của Ngài.

Lời di huấn của Hòa thượng Đôn Hậu để lại cho Thất chúng đệ tử mà có lẽ cũng cho tất cả chúng ta. Đến Linh Mụ không ai là không đọc lời Di huấn này, kể cả những người không biết chữ cũng lắng tai nghe nhờ người khác đọc giúp. Điều đáng quan tâm là lời Di huấn này Hòa thượng viết từ năm 1988, bốn năm trước khi viên tịch, Ngài đã nhìn thấy rất rõ ràng những gì có thể xảy ra trong Tang lễ của Ngài và cần huấn thị lại cho minh bạch, và, cũng chính vì “Lời di huấn” này mà:

VIỆC CỦA AI?

Về lý thì việc của ai nấy lo, về tình thì chung vai gánh vác là điều đáng quí, nhưng cũng nên tùy việc, lời Di huấn của Hòa thượng thật rõ ràng. Tại sao lại có một ban lễ tang được áp đặt và công bố trên báo, trên đài để tạo nên một hiểu lầm chua chát cho người mới viên tịch! Trách gì môn đồ pháp quyến có thái độ cứng rắn với nhà nước, với Giáo hội này. Cũng phải thôi, đèn nhà ai nấy sáng, nhảy vào làm trái ý của Hòa thượng lúc sinh tiền. Và cũng vì vậy nên:

SẴN SÀNG TỰ THIÊU

“Đa tạ nhà nước đã thương tưởng ôn tui, cảm ơn Giáo hội đã niệm tình lo giúp. Nhưng xin các ngài đừng làm gì trái với LỜI DI HUẤN của ôn tui”. Đó là lời phát biểu của thầy Trí Tựu. Hòa thượng Nhật Liên tuyệt thực, thầy Trí Tựu mua sẵn 20 lít xăng. Không khí căng thẳng suốt mấy ngày đầu của tang lễ cho đến ngày 26 tháng 3 âm lịch khi một ban tổ chức Tang lễ do Hòa thượng Mật Hiển làm trưởng ban thành hình không khí mới trở lại bình thường.

HẠT CHÂU NHỎ XUỐNG, NIỀM TIN KHƠI NGUỒN

Tự nhiên, trang trọng, xúc động tự tâm cang khi Hòa thượng Huyền Quang xuất hiện trước linh đài, trong thế quỳ thành kính, Hòa thượng nói qua nước mắt: “Hòa thượng viên tịch GHPGVNTN đã mất một vị lãnh đạo tối thượng, một mất mát lớn lao của PGVN. Chúng con, người chết đã âm thầm lặng lẽ ra đi, người sống thì vào tù ra khám, có người phải bôn tẩu xa quê hương tìm đất dung thân, nhưng ai cũng nương vào Hòa thượng, trông cậy vào Hòa thượng để khôi phục lại Giáo hội… Giáo hội ta còn đó, tiềm lực ta còn đó, tinh thần yêu nước thương dân của Giáo hội vẫn nguyên vẹn, nhưng hoàn cảnh nghiệt ngã chúng ta đã im lặng mười mấy năm qua. Nay Hòa thương mất, khó khăn ai chung lo, gánh nặng ai khuân vác? Ngay cả việc con ra đây để viếng tang Hòa thượng cũng muôn ngàn trở ngại, nhưng, dù gian lao thử thách, chúng con vẫn quyết tâm, vẫn bền chí nối gót Hòa thượng, làm theo nguyện ước của Hòa thượng”.

Lời tâm sự của Hòa thượng Huyền Quang nói với Giác linh Hòa thượng Đôn Hậu với những giọt nước mắt, nước mắt của cả con tim, của những con người thương dân tha thiết, mến đạo vô vàn. Các Ngài đang nói với nhau, đang truyền cho nhau hơi thở… Mấy trăm người chứng kiến, mấy trăm cõi lòng thổn thức, mấy trăm mạch sống được khơi nguồn.

Một vòng quanh Kim quan, từng bước, Hòa thượng Huyền Quang đến sát và gập mình cúi xuống hôn lên kim quan, tình thương tha thiết đạo tình bao la, buổi chiều đầu hạ oi bức, im lặng trang nghiêm, chỉ nghe tiếng nức nở ấm ức xúc động phát nhẹ chung quanh linh đài, cảm xúc đến lạnh người – cấp lãnh đạo, các Ngài đã khơi nguồn cho chúng con lẽ sống!

TRIỆU TRIỆU TẤM LÒNG

Từ các công nhân Phật tử nhà máy Uông Bí, mõ than Nông sơn, các Phật tử Hải Phòng Hà Nội, Hà Nam Ninh vào đến Minh Hải, Kiên Giang, Sóc Trăng, Thốt Nốt, xe lớn xe nhỏ, lặn lội trong nắng gió, vượt núi băng đèo hàng ngàn cây số tìm về Linh Mụ viếng tang Ôn. Cảm động làm sao, khi xuống xe, mồ hôi nhễ nhại, từ Đà Lạt về với mấy tạ lê ghim, từ Sài Gòn ra với mấy thùng mì gói, từ Quảng Trị vào với mấy chục quả mít non, tất cả là cả tấm lòng, lòng thương kính đối với Ôn. Tăng Ni ở Huế, Phật tử ở Đà Nẵng, Thừa Thiên… Từng đoàn, từng làn sóng người đổ về Linh Mụ, từng khuôn hội, từng huyện hội, các Tổ đình, y hậu vàng tươi dưới nắng, áo lam hiền dịu trang nghiêm, từng ánh mắt trao nhau, những búp sen tay chấp ngay trước ngực, câu A Di Đà Phật râm ran, tiếng máy phóng thanh nhẹ nhàng thanh thoát, các cơ quan đoàn thể tuần tự vào viếng tăng. Không kèm trống, không điếu văn, không chia buồn, không ca tụng, trướng liễn treo la liệt, vòng hoa thiết trí khắp nơi, khói trầm lan tỏa, ngào ngạt hương hoa, khung cảnh oai nghi đượm nhuần văn hóa. Một lễ tang thắm tình đạo vị, chan chứa tình người.

GIA ĐÌNH PHẬT TỬ, THÂN THƯƠNG.

Ngay từ đầu, Gia đình Phật tử đã đảm nhận tiểu ban An ninh trật tự, một công việc đòi hỏi sự hy sinh chịu đựng, một kỹ thuật tổ chức điều hành khó nhọc mới hoàn thành được trách nhiệm. Tổ chức GĐPT quả không hổ danh là “Hậu duệ của Giáo hội”.

Khuôn viên chùa Linh Mụ khá rộng, các em phải thay phiên canh gác suốt ngày, tuần tra suốt đêm, và đã phát hiện kịp thời vài tên đạo chính đột nhập lúc 2 giờ sáng, sau vài lời khuyến thiện rồi thả cho đi. Đặc biệt, lễ phúng điếu của GĐPT Việt Nam đã qui tụ non ngàn Huynh trưởng và đoàn sinh ngành Thiếu, hàng ngũ chỉnh tề, xuất phát ở chùa Từ Ân, cách Linh Mụ hơn 1km, vòng hoa khá độc đáo, kỹ thuật cũng như mỹ thuật rất công phu có thể để được hằng năm mang dòng chữ PHÁP ÂM THẦY CÒN MÃI ở dưới ghi rõ dòng chữ GIA ĐÌNH PHẬT TỬ VIỆT NAM.

Nghe đâu, chỉ với danh hiệu này, ban tổ chức đã rất e ngại, vì tổ chức GĐPT không có trong Hiến chương mới. Nhưng, một thực thể một thành phần nòng cốt trong mọi sinh hoạt của Phật Giáo Việt Nam suốt nửa thế kỷ qua, GĐPT không kể công thì thôi chứ nào đã có tội gì với Tổ quốc, với Giáo hội? Có lẽ thấy rõ được điều này nên chư tôn đức và chính quyền tỉnh Thừa Thiên đã nhất trí xướng danh chính th6ưc để GĐPT đi viếng Tang Ôn.

XIN ĐỪNG VÌ SỰ TƯỚNG

Mỗi ngày, có hàng chục trướng liễn của các đơn vị Giáo hội, các chùa, các cơ quan, các Tổ đình phúng điếu, ban trần thiết khá mệt nhọc công sức để trao lên vừa có tính mỹ quan vừa đúng Tôn ty trật tự.

Trên cao, chính giữa Long vị trước Kim quan có bức nghi của Hội đồng lưỡng viện Tăng Thống và Hóa Đạo với bốn chữ ĐẠO THỌ TÂY THÙY rất xứng hợp với ban linh đài uy nghi trang trọng, phía sau kim quan là di ảnh của cố đại lão Hòa thượng và trên tường là bức nghi bốn chữ PHẬT TIỀN HIỆN THÂN của hội đồng trung ương GHPGVN mới, ban trần thiết cũng đắn đo suy tính kỹ lưỡng trước khi treo lên. Thế mà, các ông cư sĩ có chức trong Giáo hội trung ương mới lăng xăng, khiếu nại, suy diễn, chỉ chỏ tứ tung làm nhiều người tác ý không tốt. Cũng may, Đại đức Trưởng ban trần thiết và Đại đức Trí Tựu giữ vững lập trường mới không xảy ra những điều đáng tiếc. Cái bệnh danh tướng của chúng sanh sao mà nặng nề quá vậy! Cũng cần thành thật thêm đây một lời khuyên: “xin quý vị cư sĩ có chức ấy hãy nhớ câu ông bà ta dạy con cháu lúc mới lên ba là ‘ăn xem nồi, ngồi xem hướng’ ai lại chen vào giành đi trước trong hàng ngũ chư tôn Hòa thượng, Thượng tọa, Đại đức tăng trong lễ di quan, dù có chức gì chăng nữa cũng là cư sĩ cũng Phật tử tại gia thôi, thưa quí vị”. Hãy nhìn kỹ trong ảnh, trong phim để thấy hai bộ âu phục đen thui chen giữa hai hàng y hậu vàng rực mới thấy cái lố bịch của bệnh danh tướng này. Sở dĩ, kẻ hèn này ghi vào đây một chấm đen để tự răn đe mình và những người thân thích.

BIẾT LÀM GÌ HƠN

7 giờ sáng ngày 30 tháng 3 Nhâm Thân. Ba câu biểu ngữ viết trên ván ép với nội dung “Chúng tôi tuyệt thực để thỉnh cầu nhà nước CHXHCNVN nên tôn trọng lời DI HUẤN của THẦY chúng tôi”, biểu ngữ không treo mà được dựng đứng trước linh đài và hai bên Kim quan, gần 30 Tăng Ni đã im lặng ngồi tuyệt thực tại chỗ.

Thì ra, buổi họp ngày 29 tháng 3 không giải quyết được gì, vì hai ý kiến mâu thuẫn: Phía môn đồ thì tuân hành tuyệt đối DI HUẤN của Hòa thượng Bổn sư. Phía nhà nước thì muốn đọc điếu văn tán dương người quá cố. Riêng Giáo hội Thừa Thiên thì đã đồng ý là không đọc tiểu sử của Hòa thượng nữa, nên môn đồ đã đảnh lễ ghi ơn. Và đến 5 giờ chiều thì chư Tăng Ni đã dẹp biểu ngữ chấm dứt tuyệt thực vì nhà nước đã hứa không đọc điếu văn mà chỉ xin 2 phút để cụ Nguyễn Hữu Thọ nói một vài câu cho trọn tình với Hòa thượng. Sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, có lẽ, một nhịp cầu cảm thông đã mở.

KHÔNG CHO  CŨNG VẪN…

14 giờ ngày 30 tháng 3 âm lịch. Trời vẫn còn nắng gay gắt, máy phóng thanh ai đã cất giấu tự bao giờ, ban tổ chức vắng bóng, nhưng môn đồ pháp quyến y hậu chỉnh tề và mấy trăm Phật tử đã tựu trước linh đài. Hai hàng rào danh dự mỗi bên sáu hàng người đã tự động sắp xếp khi nghe tin Viện Hóa Đạo viếng tang dù ban tổ chức đã có thư văn chính thức không đồng ý. Tiểu ban tiếp tân đã hướng dẫn sáu phái đoàn của sáu chùa ở Sài Gòn đứng sẵn ở sân nhà hậu tổ cùng với Đại diện chư Tăng Ni các tỉnh sung vào với phái đoàn Viện Hóa Đạo. Hai chiếc lọng vàng do hai vị Tăng y hậu chỉnh tề đứng chực sẵn ở cửa. Đúng 2 giờ 5 phút Hòa thượng Huyền Quang xuất hiện, không ai bảo ai, không một hiệu lệnh hay khẩu hiệu, mọi người quỳ rạp xuống đất, chứng tỏ một niềm chí thành tôn kính tuyệt đối vào cấp lãnh đạo.

Trước linh đài và hai bên kim quan trên 30 Tăng Ni trong môn đồ quỳ xuống đảnh lễ nghinh đón.

Hòa thượng Huyền Quang, nhân danh VIỆN HÓA ĐẠO đảnh lễ trước kim quan và tâm sự, đại ý: – Đáng lẽ tang lễ này Viện Hóa Đạo phải đứng ra đảm trách, lo liệu chu đáo hơn, nhưng hoàn cảnh trớ trêu, chúng con không lo được, xin Hòa thượng tha thứ. – Đã lo tang lễ không được mà muốn điếu tang người ta vẫn tìm cách cản trở, Viện Hóa Đạo xem sự cản trở này là phi pháp, nên Viện Hóa Đạo vẫn cứ điếu tang. – Về phía chính quyền tại sao lại vẫn cứ muốn xen vào sinh hoạt nội bộ Phật giáo? Xen vào tang lễ làm trái Di Huấn của Hòa thượng. Năm 1981 đã nắn lên một Giáo hội mới để làm phân hóa và chia rẽ Phật giáo, làm cho tăng tín đồ điêu đứng không ít, đã công khai tiếm đoạt các cơ sở của GHPGVNTN, làm cho Giác linh Hòa thượng không được yên lòng truớc khi viên tịch. Vì vậy, trước Giác linh Hòa thượng chúng con nguyện tiếp tục sựnghiệp của Ngài, tiếp tục lãnh đạo GHPGVNTTN sinh hoạt như cũ. Hoàn cảnh có khó khăn, phương tiện có thiếu hụt, nhưng chúng con và Phật tử còn có niềm tin, còn có khối óc, Viện Hóa Đạo sẽ làm tròn sứ mệnh. Xin Giác linh Hòa thượng gia hộ và chứng minh.

Sau cùng, nhân danh VIỆN HÓA ĐẠO trao đến môn đồ pháp quyến số tiền mười triệu (10.000.000đ) để lo tang lễ thật chu đáo, sau đó thiếu bao nhiêu, Viện Hóa Đạo sẽ cung ứng đầy đủ.

MỘT TRANG SỬ MỚI, CHƯA BIẾT VIẾT GÌ

Đại đức Hải Tạng, từ sau kim quan đi tới trang trọng với chiếc khay nhỏ phủ lụa vàng, quỳ xuống trình thưa: “Khi bổn sư chúng con mới ngã bệnh, đã lo lắng cho tiền đồ của Giáo hội, dặn chúng con trao tận tay Hòa thượng chúc thư gởi Hội đồng Lưỡng viện và ấn tín của VIỆN TĂNG THỐNG. Tuân lệnh Tôn sư, cơ duyên đã đến, chúng con kính mời Hòa thượng Nhật Liên đại diện môn đồ pháp quyến dâng lên Hòa thượng Phó Viện Trưởng VIỆN HÓA ĐẠO chúc thư và ấn tín này, để quý Ngài trong Hội đồng Lưỡng viện tùy nghỉ xử liệu. Chúng con chỉ biết làm theo DI HUẤN của Tôn sư”.

Hòa thượng Huyền Quang quỳ xuống đảnh lễ, mắt rơm rớm lệ, đưa tay nhận chúc thư và ấn tín đội lên đầu tỏ lòng tuân chỉ, nghẹn ngào chẳng nói được lời nào, với trọng trách thiêng liêng… Im lặng và im lặng – Đạo bổn vô ngôn – Phật giáo Việt Nam lật qua một trang sử mới, tăng tín đồ hãy viết vào đó những câu, những chữ bằng khối óc và con tim chân chính của mình.

ĐIỂM HỘI TỤ

Tối ngày 30 tháng 3, lượng người về chùa Linh Mụ càng lúc càng đông, người ta nối tiếp nhau vào lễ Ôn (sở dĩ chúng tôi nói người ta vì số người đến lễ Ôn không chỉ thuần túy là Phật tử mà gồm có nhiều thành phần kể cả những người khác tín ngưỡng mà kính mến Ôn hay những người đến thi hành bổn phận cũng bị cuốn hút vào khung cảnh trang nghiêm thành kính chung mà phát tâm lễ bái). Tối 30 tháng 3 quá đông vì hai lý do rõ rệt: Một là chỉ còn đêm cuối. Hai là sự xôn xao trong dư luận quần chúng chư Tăng Ni tuyệt thực suốt ngày và thái độ có thể tiến xa hơn. Có điều đặc biệt là đông đảo mà không ồn ào, không ai điều khiển mà vẫn trật tự.

Tình cờ, cái duyên đưa đẩy, có hai thanh niên đến bên thùng nước uống, gặp tôi, sáu mắt nhìn nhau, ánh đèn nê ông bắt dưới tàng cây đủ để chúng tôi thấy rõ mặt nhau, một thanh niên vừa múc nước uống, vừa triết lý: “Ba chúng ta đều là người yêu nước”. Tự nhiên tôi cũng đồng tình “Yêu nước nên đem nước vào lòng, nhưng coi chừng, nếu nước có vi trùng thì phải lọc đã”. Thế là chúng tôi cùng cười và quen nhau, biết ra, hai chàng này là cán bộ của tỉnh lên làm nhiệm vụ, một anh nhận xét: “Tôi mới ở Bắc vào, được cử lên đây công tác, chưa thấy đám tang nào lớn như vậy, đồng bào đi lễ đông mà trật tự, tốt quá, thấy mấy sư yên lặng tuyệt thực, tôi kính mến. Tôi chỉ thắc mắc là nhà nước đọc điếu văn, tiểu sử, ca ngợi công lao của Hòa thượng sao các sư lại từ chối cái vinh dự ấy nhỉ?”

Phật giáo vậy đó, tôi giải thích, vô tánh vô tướng, không cầu danh, không tranh lợi, không lợi dụng ai, mà cũng không muốn ai lợi dụng mình. Đọc kỹ lời Di Huấn của Hòa thượng sẽ thấy rõ, hơn thế, có lẽ bạn phải tìm đọc cái thư từ chức của Hòa thượng trước đây mấy năm mới nhận rõ thêm vài sự kiện.

Một ông bạn khác lên tiếng: “Chiều nay các sư đã ngưng tuyệt thực rồi, chỉ còn đêm nay và sáng mai, tôi ước mong đừng có gì đáng tiếc nữa cả”. Tôi tiếp: “Tôi cũng hy vọng như thế, miễn là cây muốn lặng thì gió nên ngừng. Còn việc ngưng tuyệt thực chính đó là cái triết lý Phật giáo, cái này sanh, cái kia sanh,

cái này diệt cái kia diệt. Hòa thượng không muốn ai điếu, ai văn mà nhà nước cứ muốn có nên sinh chuyện. Nay nhà nước hứa không đọc điếu văn nữa thì các thầy dẹp biểu ngữ và ngưng tuyệt thực ngay, chỉ có thế, đơn giản như thế, sao chẳng chịu hiểu nhau!”

ĐÃ HIỂU NHAU ÍT NHIỀU RỒI ĐÓ

Mới 3 giờ sáng mà người tới dự lễ NHẬP THÁP đã chật sân chùa. Đúng 6 giờ lễ được cử hành theo nghi thức Phật giáo thuần túy. Phái đoàn Chính quyền đến dự lễ cũng khá đông, ban tổ chức đã khéo léo sắp xếp cho phái đoàn này ngồi ở hậu điện Quan Âm, khi nghinh kim quan Hòa thượng ngang qua thì phái đoàn đã đứng sẵn một hàng dài trên đường kim quan vào tháp. Do đó, ban lễ tang của nhà nước áp đặt đã im lặng và vắng bóng từ trước đến sau. Chỉ có khi nhập tháp cụ Nguyễn Hữu Thọ đã nói vài lời cho trọn chút thâm tình, lời của cụ Nguyễn Hữu Thọ chỉ gói trọn trong ý thương tiếc Hòa thượng trọn đời đã hy sinh cho Đạo pháp và Dân tộc. Ai nghe cũng nhận rõ sự tương kính và thủ tín với nhau nên lễ nhập tháp đã diễn ra trong không khí trang nghiêm, thắm thiết đạo vị. Điều đặc biệt mà tôi nhận cảm sâu lắng trong tâm hồn, đó là sự hiện diện của Hòa thượng Huyền Quang đi với Hòa thượng Nhật Liên dẫn đầu trong hàng ngũ Môn đồ Pháp phái. Hình ảnh này, rõ ràng, một nét đẹp, cái đẹp thanh cao, cái đẹp giải thoát, cái đẹp của vô ngã vị thanh, cái đẹp của Từ bi trí tuệ, cái đẹp của tùy duyên bất biến. Trên thượng phẩm sen vàng, xin Giác linh Hòa thượng cười nhìn chúng con và truyền thêm cho chúng con sức sống.

Mai Tường

(nguồn thuvienphatviet.com/mai-tuong-tang-le-hoa-thuong-thich-don-hau-vai-manh-kim-cuong/)